Στα ίχνη του Ιππόδρομου (ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ-07/03/2008)

Στα μέσα Απριλίου αρχίζει η γεωφυσική διασκόπηση στα εδάφη της Αρχαίας Ολυμπίας με σκοπό τον εντοπισμό του Ιπποδρόμου που είδε ο Παυσανίας τον 2ο αι. μ.Χ. αλλά είναι άφαντος για πολλούς αιώνες. Η έρευνα αυτή επρόκειτο να ξεκινήσει πέρυσι αλλά τους πρόλαβε η πυρκαγιά στην Ηλεία και τα σχέδια των αρχαιολόγων ματαιώθηκαν.
Τρεις έμπειροι γεωφυσικοί, που έχουν δουλέψει στο παρελθόν και στην Τροία, έχουν αναλάβει το έργο της γεωφυσικής διακόσπησης (επιτρέπει έρευνα σε μεγάλο βάθος) εκ μέρους του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου. Την ευθύνη για το πενταετές ερευνητικό πρόγραμμα που αρχίζει έχουν ο υποδιευθυντής του Γερμανικού Ινστιτούτου R. Senff και η προϊσταμένη της Ζ' ΕΠΚΑ, Γ. Χατζή-Σπηλιοπούλου. Οδηγό στην αναζήτηση του μνημείου έχουν τις περιγραφές του Παυσανία, που αναφέρει ότι ο Ιππόδρομος βρισκόταν νότια του Σταδίου. Επρόκειτο για μια σημαντικότατη αθλητική εγκατάσταση με πολλά προσκτίσματα. Εκεί διεξάγονταν οι ιπποδρομίες και οι αρματοδρομίες των Ολυμπιακών Αγώνων. Η ακριβής θέση του μνημείου δεν έχει βρεθεί μέχρι σήμερα και οι αρχαιολόγοι υποθέτουν είτε πως καταστράφηκε από τον Αλφειό, όταν στον Μεσαίωνα η κοίτη του μετατοπίστηκε προς βορρά, είτε θάφτηκε κάτω από παχύ στρώμα άμμου. Μία ένδειξη πάντως για τον εντοπισμό του προσφέρει το κτιριακό συγκρότημα που βρήκε η Ζ' ΕΠΚΑ πέρυσι τον χειμώνα (2006-2007) νότια της εισόδου της Ακαδημίας της Ολυμπίας. Πιστεύουν πως σχετίζεται με το ιερό της Δήμητρας Χαμύνης, που ήταν στα νοτιοανατολικά του Σταδίου χτισμένο πάνω σε ύψωμα. Το χρησιμοποιούσαν οι θεατές για να παρακολουθούν τις αρματοδρομίες. Οι ερευνητές πήραν την άδεια του ΚΑΣ για να ψάξουν στα νότια και ανατολικά του Σταδίου γιατί εκεί υποθέτουν πως θα βρουν μεγάλα κτιριακά συγκροτήματα, όπως την περίφημη στοά του αρχιτέκτονα Αγνάπτου, την Αφετηρία, τον «Ταράξιππο» (θεότητα που προξενούσε ταραχή στα άλογα) και το ιερό της Δήμητρας Χαμύνης. Ο Ιππόδρομος ήταν επιμήκης περί τα 780 μ. και πλατύς γύρω στα 320 μ. Είχε έναν στενόμακρο αγωνιστικό χώρο, που χωριζόταν κατά μήκος με ένα χώρισμα (λίθινο ή ξύλινο) σχηματίζοντας δύο διαδρόμους. Τα άλογα έτρεχαν στον ένα διάδρομο προς τα ανατολικά και στο τέλος του έμπαιναν στον άλλο με αντίθετη κατεύθυνση. Οι θεατές παρακολουθούσαν τους αγώνες από τεχνητά και φυσικά επικλινή επίπεδα, ενώ για τους κριτές υπήρχε ιδιαίτερη θέση. Η εκκίνηση γινόταν με ένα πολύπλοκο σύστημα, σύμφωνα με την αναλυτική περιγραφή του Παυσανία. Τα άλογα δεν στέκονταν σε ευθεία γραμμή. Σχημάτιζαν ένα ισοσκελές τρίγωνο με κτιστά χωρίσματα στις δύο πλευρές για τις θέσεις των αλόγων ή των αρμάτων. Στην κορυφή του τριγώνου υπήρχε ένα χάλκινο δελφίνι επάνω σε πάσσαλο και στη βάση του, μπροστά από τη στοά του Αγνάπτου, ένας βωμός επί του οποίου στηριζόταν ένας χάλκινος αετός. Εντός του βωμού εδραζόταν ο μηχανισμός τον οποίο χειριζόταν ένας εντεταλμένος γι' αυτή τη δουλειά. Τεντωμένα σχοινιά μπροστά στα άλογα εμπόδιζαν την εκκίνηση, η οποία άρχιζε με τη σταδιακή πτώση των σχοινιών, τη βύθιση του δελφινιού και την ύψωση του αετού. Όταν τα άλογα βρίσκονταν στην ίδια ευθεία, ηχούσαν οι σάλπιγγες και άρχιζε ο αγώνας. Κοντά στην αφετηρία ήταν στημένο το άγαλμα της Ιπποδάμειας, που κρατούσε την ταινία του νικητή.